دو گام برای ارتقای صنعت ساخت
یادداشت تخصصی مهندس کامبیز کردانی، در روزنامه دنیای اقتصاد
کامبیز کردانی / معاونت طرح و برنامه‌ریزی صنعت ساخت، یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین حوزه‌های اقتصادی در ایران و سراسر جهان محسوب می‌شود. با توجه به نیاز روزافزون به زیرساخت‌ها و مسکن، این صنعت نقش اساسی در توسعه و رشد اقتصادی دارد، اما همچون هر صنعت دیگری، صنعت ساخت نیز با چالش‌ها و موضوعات متعددی روبه‌رو است که نیاز به مدیریت هوشمندانه و سیاستگذاری موثر دارد.
در این راستا به دو جنبه مهم در مدیریت ساخت پرداخته می‌شود: مدل‌سازی اطلاعات ساخت (BIM) و اصول ناب (Lean Principles). هدف از این یادداشت بررسی اهمیت و نقش این دو موضوع در پیشبرد صنعت ساخت در ایران است. به عبارت دیگر، چگونه مدل‌سازی اطلاعات و اصول ناب می‌توانند به بهبود کیفیت، بهره‌وری و افزایش توانایی‌های صنعت ساخت در ایران کمک کنند. در بخش اول به بررسی اهمیت مدل‌سازی اطلاعات ساخت به عنوان یک ابزار مدرن در مدیریت پروژه‌های ساخت می‌پردازیم. سپس، در بخش دوم به اهمیت به‌کارگیری اصول ناب به منظور بهبود فرآیندها و بهره‌وری در صنعت ساخت ایران پرداخته می‌شود. در نهایت، با تأکید بر اهمیت سیاستگذاری مناسب، نتیجه‌گیری انجام شده و نقش سیاستگذاری در ترویج این دو مفهوم به عنوان ابزارهای کلیدی برای بهبود صنعت ساخت مورد تاکید قرار می‌گیرد.
1. اهمیت مدل‌سازی اطلاعات ساخت در مدیریت ساخت در ایران
مدل‌سازی اطلاعات ساخت یا BIM به معنای ایجاد یک مدل دیجیتال دقیق و جامع از یک ساختمان یا پروژه ساختمانی است که شامل اطلاعات هندسی، ساختاری، مکانیکی، تاسیساتی و... می‌شود. این مدل دیجیتال از تمام جوانب پروژه اطلاعات فراهم می‌کند و به مدیران ساخت این امکان را می‌دهد که از طریق آن، فرآیند مختلف ساخت را بهبود بخشیده و مشکلات پیش‌بینی شده را حل کنند. در ایران، استفاده از مدل‌سازی اطلاعات ساخت در مراحل اولیه پیشرفت است. این مفهوم جدید در مدیریت ساخت به دلیل مزایای زیادی که دارد، به تدریج جایگزین روش‌های سنتی در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های ساختمانی می‌شود.
از جمله مزایای استفاده از مدل‌سازی اطلاعات ساخت در مدیریت ساخت در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دقت بالا و کاهش اشتباهات: با استفاده از مدل‌سازی اطلاعات، امکان بهبود دقت در برنامه‌ریزی و طراحی پروژه‌ها وجود دارد که منجر به کاهش اشتباهات در فازهای بعدی اجرا می‌شود.
- کاهش هزینه‌ها و زمان: با استفاده از مدل‌سازی اطلاعات، امکان بهینه‌سازی فرآیند تولید و اجرای پروژه و همچنین کاهش تعداد تغییرات در طول اجرا وجود دارد که به توفیر هزینه‌ها و کاهش زمان اجرا منجر می‌شود.
- هماهنگی بهتر تیم‌های کاری: با استفاده از مدل‌سازی اطلاعات، تمام اعضای تیم پروژه از یک پلتفرم مشترک استفاده می‌کنند که هماهنگی بیشتر و افزایش همکاری را به همراه دارد.
- مدیریت بهتر منابع و تجهیزات: با داشتن مدل دقیق پروژه، مدیران می‌توانند منابع و تجهیزات را بهینه‌تر تخصیص دهند و به توفیر موارد مصرفی و پایین آوردن هزینه‌ها کمک کنند.
2. اهمیت به کارگیری اصول ناب در صنعت ساخت ایران
اصول ناب به عنوان یک فلسفه مدیریتی که در اصل از صنعت خودرو شروع شده و به سرعت در سایر صنایع منتقل شده است، به بهبود کیفیت و بهره‌وری فرآیندهای تولید و خدمات می‌پردازد. در صنعت ساخت، اصول ناب به معنای حذف هدرهای مالی، زمانی و منابع ارزشمند است. در صنعت ساخت در ایران نیز، به کارگیری اصول ناب اهمیت بسزایی دارد و می‌تواند تاثیرات بزرگی بر روی پروژه‌ها و کسب‌و‌کارهای مرتبط داشته باشد. در ادامه، برخی از مزایای به کارگیری اصول ناب در صنعت ساخت ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- کاهش هدرها و هزینه‌ها: با استفاده از اصول ناب، می‌توان عملکرد فرآیندها را بهبود داد و هدرهای مالی و منابع را کاهش داد. این امر به کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری منجر می‌شود.
- بهبود کیفیت: اصول ناب به افزایش کیفیت محصولات و خدمات می‌پردازند. این به معنای ارائه پروژه‌های با کیفیت بالاتر و مشتریان راضی‌تر است.
- افزایش بهره‌وری و سرعت اجرا: با کاهش هدرها و بهینه‌سازی فرآیندها، پروژه‌ها سریع‌تر اجرا می‌شوند و بهره‌وری بیشتری دارند.
- توسعه فرهنگ کاری موثر: به کارگیری اصول ناب باعث ایجاد یک فرهنگ کاری منظم و تمرکز بر بهبود مستمر در تیم‌ها می‌شود.
استفاده از اصول ناب در صنعت ساخت در ایران به عنوان یک استراتژی مدیریتی، می‌تواند به بهبود مستمر صنعت ساخت و همچنین افزایش رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی کمک کند. سیاستگذاری موثر در صنعت ساخت می‌تواند در بخش‌های مختلف این حوزه به پیشرفت و بهبود کمک کند. برخی از بخش‌هایی که سیاستگذاری موثر می‌تواند تاثیرگذار باشد عبارتند از:
- ترسیم استانداردها و مقررات: تعیین استانداردها و مقررات ملی و بین‌المللی برای ساخت و ساز باعث افزایش کیفیت و ایمنی پروژه‌ها می‌شود.
- تشویق به استفاده از تکنولوژی‌های نوین: سیاستگذاری در جهت ترویج و تسهیل استفاده از تکنولوژی‌های مدرن مانند مدل‌سازی اطلاعات (BIM) می‌تواند به بهبود فرآیندها و افزایش بهره‌وری منجر شود.
- تامین منابع مالی و مالیاتی موثر: سیاست‌های مالی و مالیاتی که به ترغیب به سرمایه‌گذاری در صنعت ساخت و تسهیل در تامین منابع مالی پروژه‌ها می‌پردازند، می‌تواند به رونق این صنعت کمک کند.
- ترویج فرهنگ بهینه‌سازی و اصول ناب: ایجاد فرهنگی از افراد و تیم‌های مشارکت‌کننده در صنعت که به بهبود مستمر فرآیندها و اجرا می‌پردازند، می‌تواند به بهره‌وری و کیفیت پروژه‌ها افزوده شود.
